امروزه در زمینه اکتشافات ژئوتکنیکی روش های بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد که با توجه به هدف مورد نظر هر یک از روش های ژئوفیزیک اکتشافی متفاوت خواهد بود. بنابراین اگر شما هم قصد دارید با انواع روش های اکتشافی در این زمینه بیشتر آشنا شوید با ما همراه شوید تا سخنی در این زمینه به میان آوریم.

انواع روش های ژئوفیزیک اکتشافی کدامند؟

در این زمینه باید گفت تحقیقات بر روی خاصیت های فیزیکی زمین در موارد گوناگون صورت می‌گیرد. این بررسی‌ها که با کمک ابزارهای گوناگون و با اهداف مختلفی انجام می‌شود می‌تواند در زمینه‌های مختلف از قبیل:
• روش های اکتشاف آهن
• روش های اکتشاف نفت و گاز
• روش های اکتشاف منابع آب
و همچنین کشف معادن گوناگون می‌باشد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. لازم است بدانید در این زمینه معمولاً برخورد به یک ناهنجاری در مقایسه با ویژگی های زمین شناسی منطقه می‌تواند در این اکتشافات مؤثر باشد. به طور مثال تغییر ناگهانی جنس مواد، مشاهده گسل و یا لایه های دارای آب در این زمینه نشانه‌های خوبی برای کشف خواهد بود. بنابراین امروزه دستگاه های مختلفی اختراع شده و روی کار آمده‌اند که به راحتی می‌توانند این موارد را شناسایی کرده و شما را به نتیجه دلخواه در زمینه اکتشافات ژئوتکنیکی برسانند.

روش لرزه نگاری در علم ژئوفیزیک

یکی از عمده بخش های مطالعاتی را می‌توان به روش لرزه نگاری اختصاص داد. در واقع در این روش با ارتعاش امواج به شیوه‌های مختلف از قبیل امواج موجی یا امواج S مانند به درون زمین، در صورتی که جنس مواد در اعماق تغییر یابد انعکاس این امواج به سطح زمین برگشت شده و از طریق ابزارهای گوناگونی ثبت می‌شود که نشان دهنده تغییرات خاص و کشفیات جدید می‌باشد. این نوع روش که در زمره بهترین روش های ژئوفیزیک اکتشافی می باشد با 3 حالت:
روش انکساری: برای سنجش عمق لایه‌ها، کشف محل گسل و تغییر جنس مواد به کار می‌رود.
روش انعکاسی: برای شناسایی سطوح مختلف در میان انواع سنگ‌ها به کار می‌رود که شباهت بسیاری به ژرفاسنجی صوتی در آب های عمیق دارد و اغلب برای مطالعه در بستر دریا، شناسایی گسل ها و گنبدهای نمکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش مستقیم: برای مطالعه بر روی ویژگی های دینامیک سنگ و خاک و کیفیت و تراکم آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معرفی روش الکتریکی در ژئوفیزیک اکتشافی

این روش بر پایه خاصیت الکتریکی و الکترومغناطیسی سنگ‌ها ایجاد شده است و در اغلب موارد برای اکتشافات معدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیوه با روش های گوناگون از قبیل موارد زیر صورت می‌گیرد:
پتانسیل خودزا: برای محاسبه تفاوت پتانسیل طبیعی 2 نقطه متفاوت در زمین بکار می‌رود.
مقاومت مخصوص: برای سنجش میزان هدایت کنندگی جریان الکتریکی توسط مواد مختلف مثل شن، ماسه، سنگ، رس های مرطوب و… بکار می‌رود.
مغناطیس سنجی: این روش برای مطالعه بر روی سنگ هایی است که دارای خاصیت مغناطیسی هستند مانند سنگ های آذرین، بلورین، رسوبی و…
گرانی سنجی: از دیگر روش های ژئوفیزیک اکتشافی برای شناسایی گسل ها، گنبدها، تاقدیس ها و… می‌باشد که بر اساس قانون جاذبه زمین و تغییر چگالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما لازم است بدانید علاوه بر این روش‌ها روش دیگری نیز در ژئوفیزیک اکتشافی به کار می‌رود که در آن از رادار زمینی استفاده می‌شود.

بکارگیری رادار زمینی

در این شیوه امواج الکترومغناطیسی ارسال شده و بازتاب آنها مورد بررسی قرار می گیرد و بر اساس مقایسه بین سیگنال ارسالی و سیگنال دریافتی ( سیگنال منعکس شده از اهداف و محیط ) امکان شناسایی سنگ بستر، حفره ها، تونل ها، گسل ها، مخازن معدنی و… وجود خواهد داشت.

مهم ترین کاربرد روش های ژئوفیزیک اکتشافی

از جمله مهم ترین کاربردهای این روش‌ها می‌توان به کشف معادن آهن یا کانی های مغناطیسی از قبیل مگنتیت و هماتیت اشاره کرد که از طریق مغناطیسی سنجی امکان‌پذیر خواهد بود.
معمولاً برای کشف مخازن نفت و گاز با توجه به شرایط محیط مورد بررسی از روش های مختلف استفاده می‌شود که در این میان می‌توان به دورسنجی یا همان رادارها اشاره کرد. روش دیگر چاه سنجی و در نهایت زئوفیزیک سطحی می‌باشد. در این مرحله از ژئوفیزیک سطحی کارشناسان از روش های حرارت سنجی برای شناخت ساختارهای کم عمق مانند گسل ها، گنبدها و… استفاده می‌کنند.
سپس با کمک روش الکترومغناطیسی میزان میدان مغناطیسی ثانویه زمین را بررسی می‌کنند و گسل ها، کابل ها، لوله ها و… را در زیر زمین شناسایی می‌کنند. روش الکتریکی نیز از دیگر موارد مهم برای کشف معادن نفت و گاز است که از طریق آن خاصیت الکتریکی سنگ ها و مکان کانی‌ها مشخص خواهد شد. ضمن اینکه کانی سنجی، لرزه نگاری و روش های مغناطیسی از دیگر روش های کاربردی برای کشف این معادن می‌باشد.
برای کشف منابع آبی نیز روش های لرزه نگاری انعکاسی و انکساری، گرانی سنجی و الکترومغناطیسی نیز استفاده می‌کنند.

سخن پایانی

امروزه کمک گرفتن از روش های ژئوفیزیک اکتشافی کاربردهای بسیاری دارد و با ابزارهای مدرن و به روزی انجام می‌شود. از این رو بهتر است قبل از انجام هر اقدامی در این زمینه درباره تهیه ابزار گوناگون و مدرن مشاوره گرفته، به خوبی تحقیق کنید و بهترین گزینه را برای انجام مطالعات خود مورد استفاده قرار بدهید.